İşıq ili nədir?

Bu-bizim evimiz olan Yer planeti və o cümlədən də Günəş sisteminin də içində olduğu "Süd yolu" qalaktikasıdır.Onun diametri təxminən 100min işıq ilinə bərabərdir.Bir dəqiqə.İşıq ili?

İlk dəfədən biraz qəribə səslənsə də işıq ili deyə adlandırdığımız bu anlayış kainatda bilinən ən böyük sürətdir.Bir işıq ili təxminən 9,5 trilyon kilometrə bərabərdir (çox vaxt 10 trilyon hesablanır).Yəni saniyədə 300min km/saat sürətlə hərəkət edən işıq şüaları 1 ildə 10 trilyon km yol qət edir.Başqa sözlə,bir ulduzun bizdən 10 işıq ili uzaqda olduğu deyilirsə,siz bu məsafənin 100 trilyon km olduğunu bilməlisiniz.İşıq ili sizə böyük ölçü vahidi kimi gəldisə,kainatda onun necə kiçik bir etalon olduğuna baxaq.

Günəş bizdən 150.000.000 km uzaqlıqdadır.Buna görə də Günəşdən çıxan işığın bizə gəlib çatmağı 500 saniyə,yəni 8 dəqiqə 20 saniyə çəkir.Ancaq daha uzaq bir cismə baxaq. M13 qalaktikası bizdən 25100 işıq ili uzaqlıqdadır.Bu da təxminən 240.000.000.000.000.000km (240 katrilyon) olar ki, M13 qalaktikası, kainatın böyüklüyünü düşündüyümüz zaman bizə çox yaxın, hətta burnumuzun dibində sayılar.M13dən çıxan işıq Yer kürəsinə 25100 il sonra gəlib çatar,yəni bu qalaktikanın gördüyümz vəziyyəti əslində 25100 il əvvəlki halıdır.

İşıq sürətinə çatmaq Nasa alimlərinin ən böyük məqsədlərindən biridir.Çünki kainatı daha çox araşdırmaq üçün işıq sürətinə,hətta onun 1000-1000.000. qatına nail olmağa ehtiyac var.Ancaq hələ ki,kosmik gəmilərdəki ən böyük sürət saniyədə 23 kmdir. 1977-ci ilin 5 sentyabrında fəzaya buraxılan kosmik aparat olan Voyager-1'in sürəti isə 18km/saniyədir.Hazırda Yer kürəsindən 19milyard km uzaqlıqda olan bu cihazın hər ankı vəziyyətini bu linkdən izləyə bilərsiniz( http://voyager.jpl.nasa.gov/where/ ).

Son olaraq işıq ili anlayışını daha dərindən qavramaq üçün bu videoya baxa bilərsiniz.Burada 10 milyon işıq ili uzaqlıqdan dünyamıza səyahət edəcəksiniz.